Lastik havalarının kontrolü çok önemlidir
Aracınızın lastikleri Lassa, Petlas, Michelin; kış lastikleri, yaz lastikleri ya da dört mevsim lastikler, yani ne olursa olsun lastik hava kontrolü yakıt ekonomisi, konfor, direksiyon hakimiyeti ve en önemlisi emniyetli sürüş için düzenli olarak (2 haftada bir idealdir) yapılması gereken kontrollerin başında gelir. Lastiklerin kaldırabileceği maksimum basınç lastik yanaklarında belirtilmiştir. Bu basıncın hiç bir şart altında aşılmaması gerekir.
Ülkemizde uygulanmaya başlayan regülasyonlar ile 2015 yılında satışa çıkan araçlardan başlayarak tüm araçlarda lastik basınç kontrol sistemi zorunlu olmuştur. Bu sayede lastik hava kontrolü otomatik olarak araç tarafından yapılmaktadır. Lastik basınç kontrol sistemi olmayan araçlarda, lastik hava kontrolü küçük el aletleriyle ya da her benzin istasyonlarında bulunan hava saatleri ile yapılabilir. Lastik havaları kesinlikle lastikler soğuk iken yapılmalıdır. Isınan hava genleştiğinden lastik ısındığında basınç yüksek gözükecektir.
Hava kontrolü yapılırken lastiklerimizde gözle yapacağımız muayene ile taban desenindeki aşınmaları, yanaklarda oluşacak balonlaşma ya da derin çizik ve yarıkları görebilir; bu şekilde trafikte oluşabilecek tehlikelerin önüne geçmiş oluruz. Lastiklerinizin tümünün sibop kapaklarının üzerinde olmasına dikkat edin. Kontrol sırasında bakılacak noktaları şöyle özetleyebiliriz;
- Sırt aşınma göstergelerini ( TWI -Tread Wear Indicator ) bulup lastiği desen derinliğinin buraya gelip gelmediğine bakılabilir. Lastik yanaklarında desene doğru küçük işaretlerler bu göstergelerin yeri belirtilmiştir.
- Desenlerin diş derinliği 1,6 mmseviyesine inmiş ise lastikler yasal olarak trafikte kullanılamayacak durumdadır.
- Lastiğe batmış çivi, vida vb. var mı kontrol edilip gerekirse onarım yaptırılır.
- Aşınmada düzensizlikler var ise bir uzmana göstermek gerekir.
Lastiklerimize ne miktarda hava basacağımızı, yani uygun lastik hava basıncının ne olduğunu, araç üreticileri tarafından belirlenmiş basınç miktarlarını araç kullanma kılavuzlarından öğrenebiliriz. Bazı araçlarda ideal lastik hava basınçları şoför kapısı direğinde ya da depo kapağı içinde yazabilmektedir.
Düşük hava ile kullanılan lastiklerin iki omuz kısmında aşınma oluşur. Bu aşınma dışında lastik uzun süre düşük hava ile kullanılır ise yol tutuş problemleri yaşanabileceği gibi ısı dağılımını yapamayıp çok ısınır ve patlayıp, parçalanabilir.
Yüksek hava ile kullanılan lastiklerde aşınma aşağıdaki resimde görebileceğiniz şekilde orta kısımda oluşur ve konforu azaltması yanında lastiğin yerle temas alanını da azaltacağından yol tutuş problemlerine sebep olacak ve emniyeti tehlikeye atacaktır.
Araçlarınızda kullandığınız lastikleri araç üreticisinin belirlediği kilometrelerde ve gene araç üreticisinin belirlediği sıra ve konumlandırmalar ile yer değiştirmeniz düzensiz aşınmaları engelleyeceği gibi lastikleriniz hepsinin düzenli ve aynı anda aşınmasını sağlayarak daha güvenli sürüş imkanları sunacaktır.
Lastiklerin normal, runflat lastik, seal lastik olması durumu değiştirmez, kontrol ve takipler düzenli olarak yapılmalıdır.
Araç lastiklerinde hava basıncı dışında karşılaşacağınız aşınma sebepleri de mevcuttur. Sadece dış kısmının ya da iç kısmının aşınması, parçalı aşınmalar vs. rot ayar bozuklukları ya da ani frenleme, aşırı spor kullanım gibi sebepler bunlardan bazılarıdır.
Sırası gelmişken rot ve balans ayarlarından da kısaca bahsedelim;
Rot ayarı
Aracımızın ön takım denen mekanik parçalarının aracı düz bir şekilde ilerletmesi için gerekli ayarlar bütünüdür. Direksiyon bir yöne çevrildiğinde tekerleklerde aynı yöne bakmalıdır. Rot, direksiyon hareketinin tekerlere iletilmesinde arada bulunan metal çubuktur. İki tekerlek arasında uzaklık aynı ve birbirine paralel olmalıdır. Rot ayarınız bozuk ise düz yolda giderken aracın sağa ya da sola çektiğini hissedersiniz. Aracınız kendi başına düz ilerleyemez. Bazı durumlarda araç düz giderken bile direksiyon açılı durur. Direksiyonu düzelttiğiniz zaman araç sağa ya da sola çeker. Fren yapıldığında sağa ya da sola dalma yapar. Lastiklerde düzensiz aşınmalar olur. Bu belirtilerden birini ya da birkaçını gördüğünüzde rot ayarı ihtiyacınız ortaya çıkmış demektir.
Balans ayarı
Bildiğiniz gibi tekerler hem jant hem de jantı çevreleyen tekerleklerden oluşur, bunların dengesizliği dönme sırasında salınım yaparak dönme eyleminin tam bir daire yapmasına engel olur. Bu da araç kullanırken ön tekerleklerde balans bozukluğu var ise direksiyonda titreme ve vuruntu şeklide size yansır. Arka tekerleklerdeki balans bozukluğu da aracın arkasında titreme olarak hissedilir. Konfora olduğu kadar sürüş güvenliğine de etki eder.
Dinamik ve statik olmak üzere iki balans ayarı vardır. Lastik dönüş sırasında zıplıyorsa statik balans ayarı, sağa sola dengesiz dönüyorsa dinamik balans ayarı bozuktur.
Her lastik sökme takmada balans ayarlarının yapılması zarurettir. Rot ayarı sadece bozukluk tespit edilirse yapılması gereken bir ayardır.